• Sağlık&Yaşam

Hipertansiyon Hastalığı Tedavisi ve Nedenleri

   Tedavi edilmediği takdirde kalp krizinden felce, kalp ve böbrek yetmezliğinden görme ile ilgili şikayetlere kadar birçok sağlık problemine sebep olur. Hipertansiyondan uzak sağlıklı bir yaşam istiyorsanız; sigarayı bırakın, fazla kilolarınızdan kurtulun, sağlıklı beslenin, düzenli egzersiz yapın ve stresle başa çıkmayı öğrenin.

Hipertansiyon (yüksek tansiyon-yüksek kan basıncı); hastanın dinlenim halinde ve ardışık yapılan ölçümlerde, büyük tansiyonun 120-125 mmhg, küçük tansiyonun 80-85 mmhg’in üstündeki değerlere sahip olduğu durumdur. Toplumumuzun yaklaşık yüzde 25’ini etkileyen bir sağlık sorunudur. Kontrol altına alınmadığı ve tedavi edilmediği takdirde kalp krizinden felce (beyin kanaması ve beyne pıhtı atması şeklinde oluşur), kalp ve  böbrek yetmezliğinden görmeyle ilgili problemlere kadar uzanan geniş yelpazeli ciddi sağlık sorunlarına sebep olur. Bu hastalıkların önlenmesi erken ve etkin tedaviye bağlıdır.

Sebepleri
Hipertansiyonun yüzde 95’ten fazlasını birincil (primer, esansiyel) nedenler oluşturur. Ortalama yüzde 1-5 sebebe ise düzeltilebilir neden olarak tanı konulur. Kabaca birincil nedenler arasında genetik, böbrek ve tuz metabolizması, böbrek ve böbrek üstü sistemden salgılanan bazı hormonlar, sempatik sinir sistemiyle ilgili faktörler yer alır. Yani birincil nedenler direkt olarak saptanabilir değildir. Kalan % 5’lik gruptaysa ikincil bir neden bulunur ve “sekonder” hipertansiyon olarak adlandırılır. Hipertansiyonda saptayabildiğimiz sorunlardan en sık olanı böbrek damar darlığı ve bazı hormonal bozukluklardır.

Tansiyon nasıl ölçülür?  
Tansiyon (kan basıncı) ölçümü civalı, hava doldurmalı ve digital/elektronik cihazlarla yapılabilir. Kan basıncı ölçümü hastanın dinlenme halinde olduğu, son 1 saat içinde kafein içeren içecekler, sigara ve tütün ürünleri kullanmadığı bir durumda yapılmalı ve 5 dakikada bir 3 ölçüm alınmalıdır. Ölçümler her iki koldan, oturur ve ayaktaki tansiyon değerleri göz
önünde bulundurularak tekrarlanmalıdır.

Hipertansiyon teşhisi nasıl konulur?
-Aralıklı kan basıncı ölçümleri,
-24 saatlik tansiyon holteri,
-Kalbin ultrasonunda (ekokardiyografi) yüksek tansiyonla ilgili bulgular – çeşitli biyokimyasal tetkikler (özellikle ikincil nedenler için),
-Hastanın risk faktörleri; aile öyküsü, obezite, diyabet, yüksek kan yağları, sigara -alkol kullanımı ve beslenme alışkanlıkları değerlendirilerek konulur.
Hipertansiyon  tedavisi
Hastaya  hipertansiyon teşhisi konulduktan sonra tedavi ağırlık derecesine göre diyet ve ilaç tedavisi ayağından oluşur. Doktorunuz tarafından hafif hipertansiyon teşhisi konulmuşsa diyet tedavisi yeterli olabilir. Özellikle tuz kısıtlaması (günlük tuz alımı 5 gramın altında olmalıdır), sigara (her sigara, içiminden yarım saat sonra ayrıca direkt damar içi hasarla kan basıncında yükselme yapar) ve alkolün bırakılması (fazla miktarda alımlar ani tansiyon yükselmeleri yapar), düzenli egzersiz (aerobik haftada en az 3-4 kez 30-45 dakika) yapılması, kilo verilmesi (vücut kitle indeksine göre,1 kg zayıflama ortalama büyük ve küçük tansiyonda 1-1.5 mmHg düşme sağlar), lifli gıda tüketiminin artırılması, omega-3/6 çoklu doymamış yağ asidinden zengin diyet, kafeinli içeceklerden kaçınılması önerilmektedir.
İlaç tedavisine ne zaman başlanılmalıdır?
Diyet tedavisi yoluyla kan basıncı kontrol altına alınamayacaksa takipler sonucunda ilaç tedavisine başlanır. Aynı zamanda diyete de devam edilmesi gerekir.
Tedaviye ne kadar süre devam edilmelidir?
Yüksek tansiyonda ilaç tedavisine ömür boyu devam edilir ve belirli aralıklarla kalp, böbrek, göz fonksiyonları değerlendirilerek ilaç dozları ve ek tedaviler gözden geçirilir.Tedavide amaç hastanın yaşı ne olursa olsun tansiyonun normal değerlerde tutulmasıdır.
Hipertansiyon masum bir hastalık değildir ve kontrol altına alınmazsa insan hayatını etkileyen ölümcül sonuçlar doğurabilir.Bu sebepten dolayı kendisinde ve/veya ailesinde hipertansiyonla ilgili risk faktörleri olan hastaların yıllık kalp muayenesi yaptırması gerekir.

Hipertansiyondan korunmak için neler yapmalısınız?
 Sigara içiyorsanız, bırakın. Çünkü kalp krizi geçirme riskinizi iki katına çıkarır.
Fazla kilolarınızdan kurtulun, sağlıklı (az yağlı, az tuzlu) beslenin ve düzenli egzersiz yapın.
Doktorunuzun önerilerine uyun. İlaçlarınızı düzenli alın; ömür boyu tedaviye devam etmeniz gerektiğini unutmayın.
Stresle başa çıkmayı öğrenin.

Dr. Hasan SAMUR

Kardiyoloji Uzmanı